Funkcje magazynu: znaczenie i zadania

Magazyn stanowi ważne ogniwo w łańcuchu dostaw, umożliwiając efektywne zarządzanie zapasami oraz ich dystrybucję. Ale czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jakie dokładnie pełni funkcje i jakie są jego główne zadania?

1. Składowanie towarów

Na pierwszy rzut oka, najbardziej oczywistą funkcją magazynu jest składowanie różnego rodzaju produktów. W zależności od specyfiki towarów, miejsce to może przybierać różne formy. Dla wyrobów, które są odporne na działanie czynników atmosferycznych, takich jak np. materiały budowlane, wystarczające może być proste składowisko na otwartej przestrzeni lub pod wiatą, która zapewni ochronę przed opadami. Z kolei produkty wrażliwe na warunki pogodowe, takie jak żywność czy elektronika, wymagają przechowywania w specjalnie przystosowanych strefach magazynowych.

2. Organizacja i przemieszczanie towarów

Magazyn nie służy jedynie jako miejsce przechowywania. Ważnym jego zadaniem jest także organizacja oraz przemieszczanie towarów w taki sposób, by procesy związane z ich dystrybucją były jak najbardziej efektywne. Dzięki temu firmy są w stanie szybko reagować na potrzeby rynku i dostarczać produkty w odpowiednim czasie.

3. Ochrona zapasów

Magazyn pełni również funkcję ochronną. Zabezpiecza towary przed niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych, takich jak wilgoć, zanieczyszczenia czy szkodniki. W wielu przypadkach zapewnia też odpowiednie warunki temperaturowe, niezbędne do zachowania jakości niektórych produktów.

Funkcje magazynu

Magazynowanie stanowi ważny punkt łączący produkcję z dystrybucją. W zależności od funkcji i roli magazynu w łańcuchu dostaw możemy rozróżnić kilka różnych ujęć magazynowania.

1. Ujęcie spedycyjne:

W tej perspektywie firma logistyczna działa jako pośrednik między firmą produkcyjną a ostatecznym odbiorcą. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorstwo produkcyjne zakupi duże ilości palet styropianu, ale nie jest w stanie ich od razu odebrać, korzysta z usług firmy spedycyjnej. Firma logistyczna wówczas odbiera całą partię palet, dostarczając do klienta tylko tę część, która jest mu aktualnie potrzebna. Pozostałe palety są przechowywane w magazynie do czasu kolejnej dostawy.

2. Ujęcie produkcyjne:

W tym przypadku magazyn służy do przechowywania zapasów firmy produkcyjnej. Mogą to być gotowe produkty, takie jak matryce, ale także surowce lub półprodukty niezbędne do ich produkcji, jak na przykład kable czy folie.

3. Ujęcie dystrybucyjne:

Tutaj magazyn pełni funkcję dostawczą lub wysyłkową. Jeśli mówimy o funkcji dostawczej, można przywołać przykład małej piekarni, która dostarcza swoje produkty bezpośrednio do klientów. Natomiast funkcję wysyłkową reprezentują magazyny firm takich jak Amazon, które przekazują dostarczenie produktów firmom kurierskim.

Polityka magazynowa:

Każdy magazyn ma swoje zasady dotyczące rotacji przechowywanych towarów. Kolejność, w jakiej zapasy opuszczają magazyn, zależy przede wszystkim od ich charakteru.

Najczęściej stosowane metody to:

• FIFO (First-In, First-Out): Zgodnie z tą metodą, towary, które trafiły do magazynu jako pierwsze, są również jako pierwsze wydawane. Jest to kluczowe w przypadku produktów o ograniczonej trwałości.
• LIFO (Last-In, First-Out): Ostatnio przybyłe towary są wydawane jako pierwsze. Ta metoda jest mniej powszechna niż FIFO, ale może być stosowana w określonych sytuacjach.

Przeczytaj także: 

• Rynek magazynowy w 2023 roku

Nowoczesne magazyny: ewolucja i wymagania

Współczesna logistyka to dziedzina, która dynamicznie się rozwija, w dużej mierze dzięki nowoczesnej technologii. Jednym z kluczowych elementów tej ewolucji jest infrastruktura magazynowa. Jakie nowinki techniczne wprowadza się w magazynach i jak klasyfikuje się je pod względem standardów?

Innowacje w magazynie

Zautomatyzowane magazyny (Robotyczne): czasy, w których wszystkimi operacjami w magazynie kierowali ludzie, powoli odchodzą w niepamięć. Teraz maszyny i zaawansowane systemy komputerowe mogą zarządzać procesami magazynowymi. Dzięki temu magazyny stają się bardziej efektywne i szybkie. Firma CCC, znana z handlu obuwiem, to jeden z przykładów korzystania z takiej nowoczesnej infrastruktury.

Stoły przesuwne: przypominające taśmę montażową stoły, przy których pracownicy wykonują określone czynności. Dzięki nim prace są bardziej zorganizowane i efektywne.

Roboty pomocnicze: to zaawansowane maszyny, sterowane przez ludzi, które pomagają w podnoszeniu ciężkich przedmiotów, takich jak palety czy worki.

Pozostałe wyposażenie magazynu: wśród nich znajdują się wózki widłowe, paleciaki oraz różnego rodzaju regały. Istotne jest również zorganizowanie tak zwanej strefy transportu bliskiego, który obejmuje ruch różnych urządzeń w obrębie magazynu.

Klasyfikacja magazynów:

Magazyny różnią się pod względem standardów. Wyróżniamy główne klasy: A++, A+, A i B.

Magazyn klasy A to obiekt spełniający szereg wymogów:

• Wysokość składowania: 8 – 10m.
• Siatka słupów: 12m x 24m.
• Nośność posadzki: 5T/1m^2.
• Dok wyładunkowy: 1 na każde 500m^2 w magazynach miejskich i 1 na 1000m^2 poza miastem.
• Teren ogrodzony i chroniony.
• Położenie w strategicznych miejscach komunikacyjnych.

Nie tylko lokalizacja czy budowa magazynu mają znaczenie.

Ważne jest też wyposażenie:

• Systemy przeciwpożarowe, takie jak tryskacze.
• Świetliki, oświetlenie, ogrzewanie i wentylacja.
• Nowoczesne łącza internetowe do obsługi systemów WMS.
• Czujniki dymu.

Jeżeli jednak mówimy o magazynie najwyższej klasy, czyli A++, to dodatkowo musi on charakteryzować się większą wysokością (minimum 10,5m) oraz zaawansowanym systemem monitoringu.

Rodzaje magazynów: klasyfikacja i funkcje

Klasyfikacja ze względu na konstrukcję budynku:

Magazyn otwarty: to przestrzenie na świeżym powietrzu przeznaczone do składowania materiałów, które nie ulegają negatywnemu działaniu warunków atmosferycznych. Przykłady to place składowania materiałów budowlanych czy kontenery. Jest to opcja ekonomicznie korzystna ze względu na niższe koszty utrzymania.

Magazyn półotwarty: takie magazyny przypominają wiaty, które mogą być częściowo zabudowane (do trzech ścian). Idealne dla towarów potrzebujących stałego przepływu powietrza lub odpornych na temperatury, ale wrażliwych na opady. Przykłady to wyroby ceramiczne czy worki z cementem.

Magazyn zamknięty: to kompletnie zabudowane struktury, które chronią towary przed wpływem warunków zewnętrznych. W magazynach tych przechowywane są produkty wymagające szczególnych warunków, takich jak kontrolowana temperatura czy wilgotność.

Magazyn automatyczny: wykorzystuje urządzenia automatyczne do realizacji czynności logistycznych. Dzięki temu przyspiesza się cały proces magazynowania oraz przygotowywania zamówień, często z minimalnym udziałem człowieka lub nawet bez niego.

Podkategorie magazynów zamkniętych:

mogą być parterowe lub wielopoziomowe, przystosowane do różnych metod składowania, z rampami lub bez nich.

Podziemne: takie jak piwnice, kopce czy bunkry, które wykorzystują naturalne chłodzenie i wilgotność ziemi.

Magazyny specjalistyczne:

Chociaż większość magazynów jest uniwersalna, istnieją też te specjalizujące się w przechowywaniu konkretnych typów produktów. Przykłady to chłodnie, magazyny z kontrolowaną atmosferą dla dojrzewania owoców czy magazyny dla materiałów niebezpiecznych, takich jak substancje łatwopalne czy wybuchowe.

Klasyfikacja według pełnionych funkcji

Choć wiele osób może uważać magazyny za proste miejsca składowania, w rzeczywistości różnią się one pod względem pełnionych funkcji. Jakie więc są główne rodzaje magazynów?

1. Terminal kontenerowy – otwarty plac składowy do składowania, załadunku i rozładunku kontenerów. Terminale kontenerowe dzielą się na:

• lądowe-lokalizację tych miejsc warunkują szlaki kolejowe i drogowe. Najkorzystniejsza sytuacja zachodzi, gdy znajdują się one na skrzyżowaniach tych dróg. Te terminale oferują usługi przeładunkowe pomiędzy transportem samochodowym a kolejowym,
• morskie – znajdują się w portach morskich, które daje połączenie z transportem lądowym,
• suchy-zlokalizowane są w sąsiedztwie portów morskich tak, aby zapewnić między nimi bezpośrednią współpracę. Port suchy służy jako wsparcie dla portów morskich, przejmując niektóre z ich funkcji.

2. Magazyny celne – pełnią funkcję tymczasowego przechowywania towarów oczekujących na decyzję celną. Maksymalny czas przechowywania nie może przekroczyć 20 dni od momentu złożenia skróconej deklaracji celnej. Termin można przedłużyć, ale wyłącznie za zgodą Urzędu Celnego. Towary w nich magazynowane pozostają pod nadzorem do momentu ich zwolnienia.

3. Magazyny konsygnacyjne – to magazyn depozytowy, który jest prowadzony przez firmy produkcyjne. Materiały dostarczone do magazynu wciąż pozostają własnością dostawcy. Prawo własności przechodzi z dostawcy na producenta dopiero gdy są one wykorzystywane w produkcji.

4. Magazyny dostawcze – centralizują procesy związane z przyjęciem, kompletacją i wydawaniem towarów według określonego porządku.

5. Magazyny produkcyjne lub przemysłowe – są nieodłącznym elementem procesów produkcyjnych. Magazynują materiały, gotowe wyroby oraz półfabrykaty, dostarczając je do fabryk na bieżąco.

6. Magazyny rozdzielcze – służą do gromadzenia towarów od wielu producentów. Następnie tworzy się z nich kompletne zestawy asortymentowe dla sektora detalicznego.

7. Magazyny przeładunkowe – lokalizowane przeważnie w strategicznych punktach, takich jak porty czy stacje węzłowe. Służą one przechowywaniu towarów przeznaczonych do przeładowania między różnymi środkami transportu.

Składowanie towaru 

Wybór odpowiedniego rodzaju magazynu jest to ważny sposób, w jaki towary są w nim składowane. W praktyce jednak granice między tymi rodzajami magazynów nie są tak ścisłe. W jednym obiekcie często łączą się różne funkcje. Przykładowo, część magazynu produkcyjnego może być wykorzystywana jako magazyn konsygnacyjny. Dlatego, działając w branży logistycznej, warto mieć świadomość tej różnorodności i elastycznie dostosowywać się do potrzeb klienta. W końcu skuteczna logistyka polega na dostosowywaniu się do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych i wymagań klientów.

Szczególną uwagę zwraca się na wysokość składowania, która jest bezpośrednio związana z pojemnością magazynu i dostępnością towarów. Wyróżniamy następujące kategorie magazynów zamkniętych ze względu na wysokość składowania:

• Magazyny niskiego składowania – charakteryzujące się wysokością do 4,2 m. Są to magazyny, w których przechowywane towary są łatwo dostępne bez konieczności użycia specjalistycznego sprzętu.
• Magazyny średniego składowania – obejmujące zakres wysokości od 4,2 m do 7,2 m. Stosuje się w nich często półki oraz różnorodne systemy regałowe, które pozwalają na optymalne wykorzystanie przestrzeni.
• Magazyny wysokiego składowania – to te, w których wysokość składowania mieści się w zakresie od 7,2 m do 25 m. Ze względu na znaczną wysokość, korzystanie z nich wymaga specjalistycznych wózków widłowych i systemów transportu wewnętrznego.

Grafika: Magazyn wysokiego składowania

Wszyscy wiemy, że większość magazynów przechowuje towary na paletach. Takie towary stanowią jednostki ładunkowe, stanowiąc 90% tego, co widzimy w typowym magazynie. Ale to tylko wierzchołek góry lodowej. Towary sypkie, na przykład zboża czy cement, składowane są w specjalistycznych silosach, podczas gdy substancje płynne, takie jak paliwo, wymagają zbiorników, często umieszczonych pod ziemią.

Jak towary są rozmieszczane w magazynach?

Rozmieszczenie towarów w magazynie to nie jest rzecz przypadkowa. Istnieją różne metody, które mogą być wykorzystywane w zależności od potrzeb:

Stałe miejsca składowania: w tej metodzie konkretnym asortymentom przydzielane są stałe miejsca. Główną zaletą jest możliwość wizualnego monitorowania zapasów. Jest to niezwykle ważne w magazynach produkcyjnych, ale wymaga rezerwowania przestrzeni dla każdego typu towaru w oparciu o maksymalne zapasy.

Wolne miejsca składowe: towar jest umieszczany tam, gdzie jest wolne miejsce. Choć to wydaje się mniej uporządkowane, jest to doskonały sposób na optymalizację przestrzeni. Jednak wymaga to skorzystania z zaawansowanych systemów lokalizacji i zarządzania zapasami.
Rozmieszczenie według rotacji: w tej metodzie towar, który jest najczęściej pobierany, umieszczony jest w miejscu najłatwiej dostępnym. Oszczędza to czas i wysiłek przy kompletacji zamówień.

Aspektem, który definiuje funkcjonowanie magazynu, jest sposób jego załadunku. Dokładniej rzecz ujmując, to właśnie doki przeładunkowe odgrywają nieocenioną rolę w procesie przekazywania towarów między magazynem a środkami transportu, takimi jak samochody ciężarowe.

Dok rampowy – cechuje się tym, że automatycznie dostosowuje swoją wysokość do poziomu naczepy samochodu ciężarowego. Dzięki temu możliwy jest sprawniejszy załadunek od tyłu pojazdu.

Dok zerowy (lub inaczej brama zerowa) – Został zaprojektowany tak, aby wózki widłowe mogły swobodnie wyjeżdżać z budynku. Załadunek odbywa się wówczas bokiem lub od tyłu, bezpośrednio z poziomu podłogi. Co istotne, wózki nie muszą wjeżdżać bezpośrednio na naczepę pojazdu.

Początek i koniec każdej operacji magazynowania definiowany jest przez proces rozładunku i załadunku. Na tej podstawie można dokonywać klasyfikacji magazynów, uwzględniając sposób realizacji tych operacji. Ponadto, lokalizacja doków przeładunkowych w obrębie magazynu ma kluczowe znaczenie dla całego procesu.

Jednym z przykładów jest magazyn przepływowy (przestrzałowy), gdzie doki do rozładunku są zlokalizowane po jednej stronie budynku, podczas gdy doki załadunkowe znajdują się po przeciwległej stronie. Ta konfiguracja umożliwia efektywny przepływ towarów przez magazyn.

Magazyn zakręcający – jest to specyficzna konfiguracja magazynu, w której układ doków przypomina literę „L” bądź „U”. W wersji „L”, doki rozładunkowe ulokowane są na ścianie frontowej budynku, natomiast doki załadunkowe umieszczone są na jednej z bocznych ścian. Jeśli chodzi o układ w formie litery „U”, wszystkie doki są skoncentrowane na jednej ścianie: doki załadunkowe rozmieszczone są po prawej stronie, podczas gdy doki rozładunkowe znajdują się po lewej stronie tej samej ściany.

Jeśli magazyn ulokowany jest w obrębie hali produkcyjnej, charakteryzuje się ruchem obrotowym. Oznacza to, że punkty wejścia i wyjścia towaru są zlokalizowane w jednym miejscu.

Pracując z magazynami w codziennych obowiązkach zawodowych, z pewnością możesz rozszerzyć tę listę o kilka dodatkowych punktów.

Przeczytak także: 

• Magazynowe systemy informatyczne

10 zasad magazyniera:

1. Bezpieczeństwo przede wszystkim. Magazyn, choć pełen ruchu i aktywności, może być miejscem ryzyka. Dbaj o siebie i innych – uważaj na otaczające Cię środowisko zarówno wewnątrz budynku, jak i na zewnątrz.

2. Odpowiedni strój to podstawa. Upewnij się, że jesteś wyposażony we wszystkie niezbędne elementy ochrony osobistej. To nie tylko kamizelka odblaskowa czy specjalistyczne buty – to Twój pancerz w codziennej pracy.

3. Ostrożność podczas załadunku i rozładunku. Zawsze zastanów się dwa razy, zanim przystąpisz do akcji. Upewnij się, że sytuacja jest stabilna i bezpieczna – czy wózek jest gotowy do wjazdu? Czy masz pewność, że nikt nie odjedzie z ładunkiem, gdy jesteś w trakcie pracy?

4. Nie lekceważ kontroli jakości. Przy przyjmowaniu towaru zwróć uwagę na każdy szczegół. Uszkodzenia czy niespójności mogą prowadzić do problemów w przyszłości.

5. Odpowiedzialność i uczciwość. Jeśli coś poszło nie tak, nie kryj tego. Twoje bezpieczeństwo i bezpieczeństwo kolegów z pracy jest ważniejsze niż chwilowe niedogodności. Zgłaszaj wszelkie nieprawidłowości.

6. Dokumenty to Twoja wizytówka. Upewnij się, że wszystko, co podpisujesz, jest zgodne z rzeczywistością. Błędy mogą prowadzić do komplikacji w przyszłości.

7. Porządek to podstawa efektywnej pracy. System 5S nie jest jedynie modnym słowem – to klucz do efektywności, bezpieczeństwa i dobrej atmosfery w pracy.

8. Znajomość towaru. Każda etykieta, znak czy oznaczenie na produkcie ma swoje znaczenie. Jeśli nie jesteś pewny co do jego interpretacji, nie krępuj się pytać. Twoja wiedza jest kluczem do sukcesu.

9. Profesjonalizm w układaniu. Precyzja i dokładność przy składowaniu towaru zaoszczędzi Ci wiele czasu i stresu w przyszłości.

10 Troska o narzędzia pracy. Dbaj o sprzęt, którym się posługujesz każdego dnia. Dzięki temu posłuży Ci on dłużej i będzie niezawodny w każdej sytuacji.