Opakowania w magazynie: co powinieneś wiedzieć

Opakowanie – dla wielu może kojarzyć się z codziennymi przedmiotami, jak słoik po dżemie, pudełko po ciasteczkach czy opakowanie zabawek. Wielu z nas traktuje je jako coś błahego, tymczasem w świecie logistyki opakowania pełnią ważną rolę. Jaką? Zajrzyjmy w głąb magazynów, by zrozumieć tę tajemnicę.

Jeśli sądzisz, że opakowanie to wyłącznie kartonik czy słoik, przygotuj się na zaskoczenie. Świat magazynów ukazuje całą paletę możliwości – dosłownie i w przenośni. W rzeczywistości opakowania to nie tylko pudełka czy worki, ale również palety, które są niezastąpione w transporcie towarów.

Opakowania i ich funkcje

Funkcja produkcyjna: opakowanie umożliwia przygotowanie odpowiedniej ilości produktów do wprowadzenia ich do procesu produkcji oraz pobieranie odpowiedniej liczby gotowych produktów na etapie wyjścia z produkcji.

Funkcja marketingowa: ważny element strategii marketingowej, pozwalając odróżnić produkty od innych towarów.

Funkcja użytkowa: obejmuje możliwość ponownego wykorzystania opakowania przez nabywcę oraz zastosowanie go do innych celów, co nazywane jest wielokrotnym użytkiem; aspekt proekologiczności.

Funkcja logistyczna: opakowanie ułatwia przeprowadzanie różnych procesów logistycznych, wpływając na efektywność działań związanych z transportem, manipulacjami i przechowywaniem.

Dobrze dobrane opakowania indywidualne i zbiorcze mają wpływ na przyspieszenie przepływu towarów na wszystkich etapach dystrybucji, co może przyczynić się na obniżenie kosztów. Towar i jego opakowanie stanowią integralną całość, a odbiorcy mogą określać swoje wymagania.

Główne logistyczne funkcje opakowań to:

1. Funkcja ochronna: opakowanie ma za zadanie chronić towar przed utratą jakości i uszkodzeniem podczas transportu, zapewniając ochronę przed czynnikami mechanicznymi i warunkami atmosferycznymi.

2. Funkcja magazynowa: opakowanie powinno ułatwiać składowanie towaru, umożliwiając układanie w stosy. Jego wymiary powinny pozwolić na układanie opakowań na sobie, co przekłada się na wykorzystanie przestrzeni magazynowej.

3. Funkcja transportowa: opakowanie ma ułatwiać transport, przy minimalnej masie, pozwalając na optymalne wykorzystanie przestrzeni ładunkowej.

4. Funkcja manipulacyjna: ma ułatwiać zarówno manualne, jak i mechaniczne operacje związane z załadunkiem i rozładunkiem.

5. Funkcja informacyjna: opakowanie jest nośnikiem informacji, więc powinno być odpowiednio oznaczone, aby pracownicy magazynowi mogli łatwo identyfikować zawartość. Opakowania towarów delikatnych lub wymagających szczególnego traktowania podczas wysyłki powinny być jasno oznaczone odpowiednimi symbolami, rysunkami lub znakami.

Każde opakowanie posiada ważne informacje, które ułatwiają i warunkują magazynowanie, manipulację oraz sterowanie przepływem. Przykładowo opakowania powinny zawierać: masę jednostkową, liczba produktów zawartych w opakowaniu, kod kreskowy. Etykietowanie opakowań wpływa na identyfikację towarów i automatyzację procesu przemieszczania.

Podstawowymi czynnikami, które wpływają na jakość opakowań obejmują: projektowanie i opracowywanie wzorów opakowań, opracowywanie założeń i technologii produkcji, dobór i zakup materiałów opakowaniowych oraz surowców pomocniczych, wybór i zastosowanie odpowiedniej techniki produkcji, oraz kontrolę jakości opakowań.

Przed rozpoczęciem procesu projektowania opakowania konieczne jest przeanalizowanie czynników mających wpływ na wybór struktury opakowania, takich jak masa, wymiary i kształt produktu, możliwość demontażu opakowania po opróżnieniu z towaru, właściwości chemiczne produktu (wytrzymałość, odporność na wstrząsy), odporność na korozję, oraz wpływ czynników atmosferycznych, klimatycznych i biologicznych. Ponadto należy uwzględnić przewidywaną technikę transportu i przeładunku, a także wartość produktu.

Opakowania dzielą się na różne kryteria:

Tworzywa:

drewno,
metal,
szkło,
tworzywo papierowe,
tworzywo sztuczne,
tkaniny.

Forma konstrukcyjna:

skrzynie,
klatki,
pudła,
beczki,
butle,
worki.

Podatność na składanie i rozbieranie:

nierozbieralne,
składane,
składane gniazdowo.

Przeznaczenie:

jednostkowe (np. pudełko),
zbiorcze (np. skrzynia),
transportowe (np. kontener).

Trwałość:

jednorazowego użytku,
wielokrotnego użytku.

Formy rozliczeń:

sprzedawane,
pożyczane/wynajmowanowe,
zwrotne.

W związku z produktem:

bezpośrednie (stykające się z produktem),
pośrednie (niestykające się z produktem).

Rodzaje opakowań

Podstawowe opakowanie, pełniące funkcję ochronną przed ewentualnymi uszkodzeniami mechanicznymi, jest nierozłącznym elementem produktu. Inne określenie to opakowania jednostkowe. Ich istotność wynika z bezpośredniego kontaktu z artykułem, co wymaga starannej konstrukcji, aby zapewnić nienaruszony stan produktu.

Najpopularniejsze opakowania, jakie są dostępne:

kartonowe pudełka
papierowe koperty
koperty bąbelkowe
torby
worki foliowe
folia stretch
folia bąbelkowa
papier pakowy
skrzynka KLT

Źródło: Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji i Nauki, Trendy rozwojowe w produkcji opakowań.

Znakowanie opakowań

Opakowania to nie tylko ułatwienie dla transportu. Ich drugą, równie ważną funkcją, jest ochrona towaru. Biorąc pod uwagę nasz cukier – bez odpowiedniego opakowania, mógłby się on skleić pod wpływem wilgoci, co znacznie obniżyłoby jego jakość. Co więcej, w świecie przemysłowym, istnieją opakowania specjalistyczne, które chronią nasze środowisko przed szkodliwymi substancjami, takimi jak materiały niebezpieczne.

Nie możemy zapomnieć o aspekcie magazynowym. Opakowania muszą być tak zaprojektowane, by możliwe było ich składanie i układanie jedno na drugim.. Warto również wspomnieć o palecie EUR – najbardziej popularnym typie palety w Europie, której udźwig wynosi od 1000 kg (przy nierównomiernym ułożeniu ładunku) do 1500 kg (przy równomiernym ułożeniu ładunku).

Wymiary palety EUR

Prosty rysunek ilustruje układ palet na naczepie ciągnika siodłowego o wymiarach: długość 13,6 m, szerokość 2,45 m, oraz wysokość 2,7 m.

Na naczepę można załadować 34 europalety, co zostało przedstawione na rysunku poniżej. Taka konfiguracja jednak pozostawia minimalne odstępy między paletami. W przypadku, gdy towar będzie wystawał poza obręb palety, mogą wystąpić trudności podczas załadunku.

Nie wszystkie opakowania służą jedynie do jednorazowego użytku. Mówiąc o ich wielofunkcyjności, musimy podkreślić ich zdolność do recyklingu. Wiele opakowań ma możliwość wielokrotnego wykorzystania. Palety, które wykorzystaliśmy do przyjęcia dostawy, mogą posłużyć nam do transportu towarów do klienta. W magazynach powszechnie stosuje się „tote”, plastikowe skrzynie służące do przewozu towarów do sklepów. Po dostarczeniu towaru tote musi wrócić do magazynu. Pozwalają one na bezpieczne dostarczenie mniejszych zamówień, chroniąc je przed uszkodzeniami. W tym celu stosuje się także puste kartony.

Opakowania można kategoryzować na trzy główne typy:

Jednostkowe – to pojedyncza sztuka towaru głównie używana w handlu detalicznym, na przykład 1 kg cukru.
Zbiorcze – przykładowo, zestaw dwunastu paczek cukru o łącznej masie 12 kg.
Transportowe – 72 paczki cukru umieszczone i zabezpieczone folią na palecie.

Oczywiście te wartości mogą się różnić, ale w magazynie, w którym miałem przyjemność pracować, tak właśnie wyglądały jednostki cukru. Dlaczego? Ponieważ były one idealnie dopasowane do wymiarów palet.

W magazynie, poza tym co widać na pierwszy rzut oka – przyjmowaniem dostaw, przenoszeniem towarów, kompletowaniem zamówień i wysyłką – nieustannie odbywa się proces zarządzania opakowaniami. Bez tego, choć często niedocenianego, elementu cały system magazynowy by się zawalił. Trudno wyobrazić sobie, żeby po magazynie bezładnie porozrzucane były palety, kartony czy kontenery. Stąd zarządzanie opakowaniami jest tak ważne.

Po wydaniu towaru z magazynu w trakcie bieżącej kompletacji, operator musi uzupełnić puste miejsce, a wolna paleta musi zostać przemieszczona do dedykowanego dla niej miejsca. Wielokrotnie finałowy los takiej palety jest nieznany. Często paleta jest elementem wielokrotnego użytku – aczkolwiek w pewnych branżach, jak budowlana, stosuje się palety jednorazowe. Wymagane jest, by oddać dostawcy paletę spełniającą odpowiednie standardy. Jeśli paleta nie spełnia wymogów jakościowych, może zostać użyta do kompletacji lub w skrajnych przypadkach trafić na utylizację – mocno uszkodzona paleta może nie wytrzymać obciążeń związanych z transportem czy magazynowaniem.

Osoba kompletująca zamówienia potrzebuje opakowań, które zapewnią bezpieczny transport towaru do klienta. Dlatego, aby proces kompletacji był efektywny, konieczny jest ciągły dostęp do różnorodnych opakowań – od pudełek kartonowych po specjalistyczne skrzynie.

W dużych magazynach istnieją osoby specjalnie przypisane do zarządzania opakowaniami, dzięki czemu główne operacje magazynowe przebiegają płynnie. W mniejszych przedsiębiorstwach magazynierzy często sami zarządzają opakowaniami. Sortowanie opakowań wielokrotnego użytku odbywa się z dala od głównych operacji magazynowych, tak by nie zakłócać pracy z towarami. Braki są monitorowane i uzupełniane na bieżąco. Sprawna gospodarka opakowaniami może działać niezauważenie, ale jej niedociągnięcia z pewnością szybko dałyby się odczuć.

Sprawdź kolejną lekcję – Magazynowe systemy informatyczne >>

Źródło: Woźniak D., Kukiełka L., LOGISTYKA OPAKOWAŃ W TRANSPORCIE DROGOWYM, https://bibliotekanauki.pl/articles/314234.pdf [dostęp:15.10.2023]