Podstawy prawa celnego z agencją celną AC Porath

W tej lekcji poznasz podstawy prawa celnego. Wyjaśnimy jakie są jego źródła, jaki obszar obejmuje prawo celne w Unii Europejskiej oraz jakie znaczenie ma status celny towaru. Zapraszamy do zapoznania się z tym wyjątkowo ciekawym materiałem. Tym bardziej, że został on przygotowany przez Joannę Tymińską – Dyrektor ds. marketingu i rozwoju firmy w AC Porath Sp. z o.o. Ponad 14 lat doświadczenia w branży TSL. Joanna jest specjalizuje się w tworzeniu kompletnych łańcuchów logistycznych dla transportu LCL, FCL oraz ładunków ponadgabarytowych. Zapraszam do lektury. 

W tej lekcji poznasz następujące zagadnienia:

I. Co reguluje prawo celne
II. Źródła prawa celnego
III. Obszar celny UE
IV. Status celny towaru

I. Co reguluje prawo celne?

Prawo celne to dziedzina prawa regulująca zasady i tryb przywozu towarów na dany obszar celny oraz wywozu towarów z tego obszaru, a także związane z tym prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w międzynarodowej wymianie towarów oraz uprawnienia i obowiązki organów celnych.

Prawo celne reguluje:

1. Pobieranie należności celno-podatkowych z tytułu importu (wprowadzenia do obrotu na obszarze celnym UE) oraz eksportu (wywozu), tj.:

• cło (w tym cło antydumpingowe),
• VAT (podatek należny z tytułu importu),
• akcyza. 

2. Ochronę rynku UE w zakresie:

• zakazów i ograniczeń dotyczących importu fauny i flory,
• oznaczenia produktów znakiem CE.

3. Konkurencyjność towarów:

• dotyczy produktów rolno – spożywczych i związanych z nimi taryf rolnych.

4. Realizację polityki zagranicznej, np.:

• Embargo na Koreę Północną,
• Stosunki handlowe z Kanadą,
• Brexit.
  

II. Źródła międzynarodowego prawa celnego

1. WTO – Światowa Organizacja Handlu

Organizacja ma na celu stworzenie ram instytucjonalnych dla stosunków handlowych pomiędzy krajami i obszarami celnymi.

Główne zadania Organizacji:

• liberalizacja międzynarodowego handlu,
• prowadzenie działań inwestycyjnych wspierających handel,
• rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej,
• przestrzeganie praw własności intelektualnej.

Akty nadawane przez WTO: 

1. Ogólny system preferencji GATT.
2. Porozumienie w sprawie praw własności intelektualnej.
3. Porozumienie w sprawie wartości celnej – Art. VII.
4. Porozumienia antydumpingowe oraz w sprawie subwencji.
5. Porozumienie w sprawie ułatwień w handlu (TFA).
6. Porozumienie w sprawie ułatwień w handlu (Trade Facilitation Agreement).

2. WCO – Światowa Organizacja Ceł

Organizacja powstała w 1952 r. jako Rada Współpracy Celnej, obecnie reprezentuje 184 państwa. Zapewnia możliwie jak największą zgodność pomiędzy systemami taryfowymi partnerów umowy. Zajmuje się rozwojem i ulepszaniem procedur celnych i prawa celnego.

Umowy WCO: 

• Konwencja z Kyoto w sprawie upraszczania i harmonizacji procesów celnych oraz jej zrewidowana wersja.
  
• Konwencja ATA w sprawie odprawy czasowej.
  
• Konwencja w sprawie systemu opisu i kodowania towarów do kodów HS.

3. Obszar celny UE. Europejska Komisja Gospodarcza Organizacji Narodów Zjednoczonych

Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych (IJHARS/WIJHARS) pełni rolę polskiego Sekretariatu Współpracy z Grupą Roboczą EKG/ONZ do spraw Norm Jakościowych dla Produktów Rolnych. 

Organizacja powstała 28 marca 1947r. i jest jedną z 5 Komisji Regionalnych powstałych przy ONZ. Aktualnie skupia 56 państw z całego świata, w tym Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Kanadę, Izrael i Kazachstan.

Zakres działalności:

• Państwa członkowskie prowadzą dialog i współpracują w kwestiach gospodarczych i branżowych,
• Współpracują z innymi organizacjami branżowymi i innymi organizacjami pozarządowymi. 

Umowy EKG ONZ:

• Konwencja celna w sprawie międzynarodowych przewozów towarów
  z zastosowaniem karnetów TIR,
• Międzynarodowa Konwencja w sprawie harmonizacji granicznych kontroli towarów,
• Umowa dotycząca przewozu materiałów o charakterze wychowawczym, naukowym lub kulturowym.

4. Unia Europejska

Zgodnie z art. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE TFUE Unia Europejska posiada wyłączne kompetencje w dziedzinie Unii Celnej oraz Wspólnej polityki handlowej.

Podstawowe swobody kreujące jednolity rynek europejski:

A. Zasada swobody przepływu USŁUG
B. Zasada swobody przepływu KAPITAŁU
C. Zasada swobody przepływu OSÓB

Swoboda przepływu osób realizowana jest za pomocą układu z Schengen z 1985r. 

Na jego podstawie wewnętrzne granice w Strefie Schengen są chronione poprzez współpracę służb państw członkowskich oraz Działania Systemu Informacyjnego Schengen.

D. Zasada swobody przepływu TOWARÓW
Swoboda przepływu towarów realizowana jest poprzez ujednolicenie stosowania prawa celnego w całej Unii Europejskiej.

Wymaga usunięcia barier:

– taryfowych – usunięcie granic celnych i utworzenie unii celnej między państwami członkowskimi, zakaz stosowania ceł w handlu pomiędzy państwami członkowskimi,

– pozataryfowych – zarówno ilościowych, jak i jakościowych.

Swoboda przepływu towarów opiera się na założeniu, że każdy towar legalnie wyprodukowany lub wprowadzony do obrotu zgodnie z przepisami w jednym z państw członkowskich ma zagwarantowaną swobodę przepływu we wszystkich państwach członkowskich będących uczestnikami Jednolitego Rynku.      

Zgodnie z orzeczeniem ETS bezwzględnie zakazane jest nakładanie wszelkich opłat o charakterze celnym, czyli wszelkich opłat zakłócających swobodny przepływ towarów bez względu na rodzaj podmiotu pobierającego ani sposób i kryteria pobierania.

Unijne źródła prawa celnego dzielą się na:

1. Prawo pierwotne – stanowione jest przez Państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego:

• Traktat lizboński,
• Traktat nicejski,
• Traktat z Amsterdamu,
• Traktat o Unii Europejskiej – traktat z Maastricht,
• Jednolity akt europejski,
• Traktat fuzyjny – traktat brukselski,
• Traktaty rzymskie: traktaty EWG i EURATOM,
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

2. Prawo wtórne – stanowione przez organy unijne, służy realizacji celów wyznaczonych w traktatach UE:

• Rozporządzenia,
• Dyrektywy,
• Decyzje,
• Zalecenia,                                                                                            
• Opinie.

W przypadku konfliktu norm prawnych z zakresu obu, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu.

Niektóre z aktów prawnych są wiążące, inne służą jedynie jako drogowskaz dla poszczególnych państw członkowskich. Niektóre akty prawne stosuje się do wszystkich państw UE, inne tylko do wyznaczonych.

Pakiet UNIJNY KODEKS CELNY

Unijny Kodeks Celny (UKC) wszedł w życie 30 października 2013 r. uchylił on Rozporządzenie (WE) nr 450/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
23 kwietnia 2008 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (WKC) wraz
z przepisami wykonawczymi do niego. Postanowienia UKC stosuje się od 1 maja 2016 r. 

Poza UKC istnieją tak zwane rozporządzenia delegowane oraz wykonawcze.

Rozporządzenia delegowane uzupełniają inne niż istotne zasady przedstawione w UKC.

Rozporządzenia wykonawcze zawierają przepisy proceduralne dotyczące stosowania zasad określonych w UKC i Rozporządzeniu delegowanym.

5. Polskie źródła prawa celnego

A. Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej z 16 listopada 2016 r. (Dz.U. 2016 r. poz.19447)

• reguluje postępowanie pomiędzy stroną i urzędem celnym,
• określa obowiązki na strony występującej przed organem celnym,
• nadaje uprawnienia organom celnym do działania.

B. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 16 listopada 2016 r. (Dz.U. 2016 poz. 1948)

C. Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2174)

D. Ustawa o podatku akcyzowym z dnia 6 grudnia 2008 r. (Dz.U. 2009 nr 3 poz. 11)

E. Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z 30 sierpnia 2002 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 718)

F. Ustawa Prawo Celne z 19 marca 2004 r.  (Dz.U. z 2016r. poz. 1880) – Reguluje działania pomiędzy stroną a urzędem celny w zakresie nieokreślonym przez unijny kodeks celny. 

G. Ustawa Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926) 

H. Ustawa o administrowaniu obrotem towarowym z zagranicą z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 97 poz. 963)

I. Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z dnia 21 grudnia 2000 r. (Dz.U. 2001 nr 5 poz. 44)

J. Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 16 listopada 2016 roku (Dz.U. 2016 r. poz.19447)

III. Obszar Celny UE

W 1968 r. została ustanowiona Unia Celna. Ułatwiło to unijnym przedsiębiorstwom handel, zharmonizowało cła na towary spoza UE i pomogło chronić obywateli, zwierzęta i środowisko naturalne w Europie. Obszar państw członkowskich UE stanowi obszar celny UE (wraz z ich morzem terytorialnym, wodami wewnętrznymi oraz przestrzenią powietrzną).

W praktyce unia celna oznacza, że organy celne wszystkich państw członkowskich UE współpracują ze sobą w taki sposób, jakby stanowiły jeden organ. Stosowane są te same taryfy celne w odniesieniu do towarów przywożonych na ich terytorium z zagranicy i nie stosują żadnych taryf na rynku wewnętrznym.

Kontrole celne na zewnętrznych granicach UE stanowią ochronę przed towarami i produktami, które mogą być niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia. Przez zwalczanie 

nielegalnego handlu gatunkami zagrożonymi wyginięciem oraz zapobieganie chorobom roślin i zwierząt, służą także ochronie zwierząt i środowiska naturalnego.

Organy celne współpracują również z organami policji i służbami imigracyjnymi przy zwalczaniu przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Walczą one z handlem ludźmi, narkotykami, bronią i podrabianymi towarami oraz sprawdzają, czy podróżni posiadający duże ilości gotówki nie są zamieszani w proceder prania pieniędzy, uchylania się od opodatkowania, a nawet finansowania organizacji przestępczych.

Służby celne UE zajmują się również zwalczaniem oszustw podatkowych i celnych popełnianych przez przedsiębiorstwa i osoby fizyczne, z powodu których kraje UE są pozbawiane niezbędnych dochodów przeznaczanych na wydatki publiczne.

Unia celna jest porozumieniem państw członkowskich w celu stosowania wobec reszty świata takich samych stawek celnych lub ceł importowych (wspólna taryfa celna). Państwa te nie pobierają ceł pomiędzy sobą. 

Unia celna została ustanowiona na mocy Traktatu rzymskiego z 1957 r. Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Współcześnie przepisy regulujące swobodny przepływ towarów są zawarte w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (część 3, tytuł II).

IV. Status celny towaru 

Status celny towaru reguluje art. 153 – 157 UKC i oznacza określenie towaru jako unijny lub nieunijny.

Termin TOWARY UNIJNE oznacza towary:

•  całkowicie uzyskane na obszarze celnym UE,
•  przywiezione (pochodzące) z krajów „trzecich” i dopuszczone do obrotu na obszarze celnym UE,
•  uzyskane lub wytworzone na obszarze celnym UE z towarów przywiezionych z krajów trzecich i poddanych procedurze dopuszczenia do obrotu 

•  towary uzyskane lub wytworzone na obszarze celnym UE z towarów całkowicie uzyskanych na obszarze celnym UE w połączeniu z towarami przywiezionymi z krajów trzecich i dopuszczonych do obrotu. 

Domniemanie unijnego statusu celnego towarów:

1. Domniemywa się, że wszystkie towary znajdujące się na obszarze celnym Unii posiadają unijny status celny, chyba że zostanie stwierdzone, że nie są towarami unijnymi.
2. W szczególnych przypadkach, w których nie stosuje się domniemania określonego w ust.1, należy wykazać unijny status celny towarów.
3. W szczególnych przypadkach towary całkowicie uzyskane na obszarze celnym Unii nie mają unijnego statusu celnego, jeżeli zostały uzyskane z towarów czasowo składowanych lub objętych procedurą tranzytu zewnętrznego, składowania, odprawy czasowej lub uszlachetniania czynnego.

Towary unijne stają się towarami nieunijnymi, jeżeli:

1. zostaną wyprowadzone poza obszar celny Unii, o ile nie mają zastosowania zasady dotyczące tranzytu wewnętrznego;
2. zostały objęte procedurą tranzytu zewnętrznego, składowania lub uszlachetniania czynnego, o ile zezwalają na to przepisy prawa celnego;
3. zostały objęte procedurą końcowego przeznaczenia, a następnie stały się przedmiotem zrzeczenia na rzecz skarbu państwa lub zostały zniszczone i pozostały po nich odpady;
4. zgłoszenie o dopuszczenie do obrotu zostaje unieważnione po zwolnieniu towarów.

Podsumowując, wszystkie towary niespełniające przesłanek art. 153 – 157 UKC są nieunijne. Towary mogą stracić unijne pochodzenia w określonych przypadkach. To samo tyczy się towarów nieunijnych, mogą zmienić swój status poprzez wprowadzenie ich do procedury dopuszczenia do obrotu.

Przydatne linki do wymienionych w tekście organizacji: 

• https://www.wto.org/
• https://www.wcoomd.org/
• https://unece.org/
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content