Rozliczanie czasu pracy kierowców

Rozdział został przygotowany w oparciu o lekcję: Rozliczanie czasu pracy kierowców

Pora obalić mit, który mówi, że rozliczanie czasu pracy kierowców to rzecz arcytrudna. Kierowca, to też człowiek i jego dzień pracy dzielimy przede wszystkim na najważniejsze czyli prowadzenie pojazdu i odpoczynek. Jeśli dodamy do tego prace inne np. przygotowanie pojazdu do drogi czy zwyczajne pozostawanie w dyspozycji do pracy to mamy gotowy przepis na gotowe danie w postaci dobrze przygotowanego czasu pracy. Rzecz tkwi w proporcjach ale na szczęście te są ściśle wyznaczone. Zobacz jak to jest jest zrobione. W tym opisie znajdziesz “samo gęste” zdecydowanie bardziej rozbudowany przepis znajdziesz na bezpłatnym kursie “Przewoźnik Drogowy” na stronie Cargoleaders.  

1. Co składa się na czas pracy kierowców

Zamiast zapamiętywać ustawy musisz znać szczegółowe zasady dotyczące czasu pracy kierowców. Dzięki temu będziesz nauczysz się planować czas dostawy – coś szczególnie ważnego w transporcie międzynarodowym. 

Oznaczenia dotyczące czasu pracy kierowców znajdują się na każdym tachografie – urządzeniu, które jest niezbędne podczas prowadzenia pojazdów objętych czasem pracy. Jest to:

• Czas prowadzenia pojazdu
• Praca inna
• Dyspozycja
• Okres odpoczynku

2. Przepisy – najważniejsze informacje

Kierowcy muszą przede wszystkim rejestrować za pomocą tachografu wymienione wcześniej czynności takie jak: czas prowadzenia pojazdu, pracę inną, dyspozycję, okres odpoczynku. Regulują różne ustawy i rozporządzenia, zarówno polskie, jak i międzynarodowe. Najważniejsze z nich to: Rozporządzenie WE 561/2006 i zmieniające je rozporządzenia 165/2014. Wprowadzony w 2020 roku Pakiet Mobilności wprowadza zmiany na terenie całej Unii Europejskiej. Ostatnie rozporządzenia zostały zaplanowane do 2026 roku. 

3. Jakie zmiany w rozliczaniu czasu pracy kierowców wprowadzono w roku 2022 i 2023?  

Zmiany w 2022 r.,

• Kierowcy pracujący w porze nocnej nie mogą przekraczać 10 godzin pracy między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku lub pomiędzy dziennym a tygodniowym okresem odpoczynku.
  

Wynagrodzenie kierowców nie może być uzależnione od liczby przejechanych kilometrów, szybkości dostawy ani ilości przewiezionego ładunku.

Zmiany w 2023 r. 

Przynoszą rewolucję w rozliczaniu czasu pracy kierowców realizujących międzynarodowy transport pojazdami o DMC do 3,5 tony. W praktyce chodzi o kierujących busami. Wprowadzone zmiany dotyczą:  

• ewidencjonowania czasu pracy kierowców i wymiany analogowych tachografów na nowocześniejsze urządzenia.
  
• limitów dobowych maksymalnego czasu jazdy kierowcy (nie więcej niż 9 godzin dziennie);
  

obowiązkowe licencje wspólnotowe dla przewoźników z flotą pojazdów o DMC do 3,5 tony w transporcie komercyjnym na terenie Unii Europejskiej. Dotychczas licencja obowiązywała przewoźników z flotą powyżej 3,5 tony. 

Zmiany w 2024 r

• Dla wszystkich kierowców wprowadzone zostaną zmiany w systemie nakładania kar przez służby kontrolne za naruszenia dotyczące tachografów. 
• Inspektor będzie mógł ukarać kierowcę, na przykład za brak wpisu o przekroczeniu granicy w dowolnym kraju Unii Europejskiej. Wcześniej możliwe było nałożenie kary jedynie na terytorium państwa, w którym doszło do naruszenia.
  
• Od 22 maja 2024 r. kierowca będzie mógł podzielić obowiązkową przerwę wynoszącą nie mniej niż 45 minut na dwa okresy, lecz każdy z nich będzie musiał trwać co najmniej 15 minut.

4. Dzienny (dobowy) czas prowadzenia pojazdu

Cykl dzień-noc

Dla kierowcy 24 godziny to więcej niż zwykła doba. To dokładnie odmierzona oś czasu, na której zaznaczona jest jazda, odpoczynek i inne zadania.

W cyklu dzień-noc najważniejszy jest podział czasu prowadzenia pojazdu. Można to zrobić na 2 sposoby. Pierwszy z nich przedstawiona na grafice poniżej.

SPOSÓB 1

Źródło: C plus E, Czas pracy kierowców 

Rozpoczęcie cyklu dziennego – to moment, kiedy kierowca zaczyna swój dzień pracy.

1. Pierwszy okres prowadzenia – kierowca może prowadzić pojazd przez maksymalnie 4 godziny i 30 minut bez przerwy.
   
2. Przerwa – po pierwszym okresie prowadzenia, kierowca musi zrobić przerwę, która trwa 45 minut . W tym czasie kierowca odpoczywa i nie prowadzi pojazdu.
   
3. Drugi okres prowadzenia – po przerwie, kierowca może znowu prowadzić pojazd przez maksymalnie 4 godziny i 30 minut.
   
4. Rozpoczęcie przerwy dobowej – po zakończeniu drugiego okresu prowadzenia, kierowca musi zrobić długą przerwę, która oznacza koniec jego dnia pracy.

SPOSÓB 2 

Rozpoczęcie cyklu dziennego – moment, kiedy kierowca zaczyna swój dzień pracy.

1. Pierwszy okres prowadzenia – kierowca prowadzi pojazd przez 1 godzinę i 30 minut.
   
2. Pierwsza krótka przerwa – po pierwszym okresie prowadzenia, kierowca robi krótką przerwę trwającą 25 minut.
   
3. Drugi okres prowadzenia – po przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 3 godziny.
   
4. Druga przerwa – po drugim okresie prowadzenia, kierowca robi drugą przerwę trwającą 20 minut.
   
5. Trzeci okres prowadzenia – po drugiej przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 4 godziny i 30 minut.
   

Rozpoczęcie przerwy dobowej – po zakończeniu trzeciego okresu prowadzenia, kierowca musi zrobić długą przerwę, co oznacza koniec jego dnia pracy.

Kiedy jest możliwe prowadzenie pojazdu powyżej 9 godzin?

Dwa razy w tygodniu kalendarzowym kierowca może prowadzić o godzinę dłużej, czyli łącznie przez 10 godzin. To jak dodatkowy ruch na planszy – doświadczeni kierowcy potrafią go mądrze wykorzystać. Należy pamiętać o dozwolonych czasach jazdy i odpoczynku w danej dobie!

Przykład: kierowca nie może znaleźć wolnej “rajki” (miejsce postojowe przeznaczone dla ciągnika siodłowego z naczepą). Innym przykładem jest utknięcie w korku, który powstał w wyniku losowego zdarzenia np. kolizji pojazdów. Każde takie zdarzenie musi być opisane w tachografie.

4.4  – Łączenie jazdy z pracą inną

Kierowca ma przecież dodatkowe zadania. Od przesuwania firanki po papierkową robotę. 6 godzinach takiej mieszanki czynności kierowca musi zrobić obowiązkową przerwę (odnotowaną na tachografie), nawet jeśli nie czuje znużenia pracą.

Źródło: C plus E, Czas pracy kierowców 

Na grafice przedstawiono harmonogram łączenia jazdy z inną pracą, z zaznaczeniem maksymalnego czasu pracy bez przerwy wynoszącego 6 godzin. Poniżej znajduje się wyjaśnienie poszczególnych  i i przedziałów czasowych:

1. Rozpoczęcie cyklu dziennego – moment, kiedy kierowca zaczyna swój dzień pracy.

    

    

2. [grafika z  em] Pierwszy okres pracy innej niż prowadzenie – kierowca pracuje przez 1 godzinę przy innych zadaniach.  (symbol) młotki.

    

    

3. [grafika z  em] Pierwszy okres prowadzenia – po pierwszym okresie pracy, kierowca prowadzi pojazd przez 3 godziny.  : kółko z kropką.

    

    

4. [grafika z  em] Drugi okres pracy innej niż prowadzenie – po prowadzeniu pojazdu, kierowca znowu pracuje przy innych zadaniach przez 1 godzinę i 30 minut.  : młotki.

    

    

5. Przerwa – po drugim okresie pracy, kierowca robi krótką przerwę trwającą 30 minut.  : łóżko.

    

    

6. Drugi okres prowadzenia – po przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 4 godziny. : kółko z kropką.

    

    

7. Druga przerwa – po prowadzeniu, kierowca robi kolejną przerwę trwającą 45 minut.  : łóżko.

    

    

8. Trzeci okres prowadzenia – po drugiej przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 1 godzinę.  : kółko z kropką.

    

    

9. Rozpoczęcie przerwy dobowej – po zakończeniu wszystkich okresów pracy i prowadzenia, kierowca musi zrobić długą przerwę, co oznacza koniec jego dnia pracy.  : łóżko.

Ten grafik pokazuje, że kierowca może łączyć prowadzenie pojazdu z innymi rodzajami pracy, ale musi robić odpowiednie przerwy, aby zapewnić sobie wystarczający odpoczynek. Maksymalnie kierowca może pracować przez 6 godzin bez przerwy, łącząc różne zadania, ale po tym czasie musi zrobić przerwę trwającą 45 minut. 

5. Odpoczynek dobowy

Tak jak to było wspomniane na początku tekstu, w ramach doby trwającej 24 godziny kierowca ma obowiązek odpoczynku (nie mylić z przerwą w pracy). 

Kierowca ma w tej kwestii wybór może odebrać odpoczynek regularny lub skrócony. Pozwala to na elastyczne podejście do pracy, kierowcę nadal obowiązują określone wytyczne na tego typu sytuacje. Przykłady są omówione w dalszej część tego tekstu.

To nie wszystko,  regularne odpoczynki tygodniowe i inne odpoczynki trwające powyżej 45 godzin, które muszą odbywać się poza pojazdem. W takim przypadku pracodawca jest zobowiązany zapewnić kierowcy miejsce do spania poza pojazdem i pokryć koszty zakwaterowania. 

Źródło: C plus E, Czas pracy kierowców 

1. Rozpoczęcie cyklu dziennego – moment, kiedy kierowca zaczyna swój dzień pracy.

    

    

2. Pierwszy okres prowadzenia – kierowca prowadzi pojazd przez 3 godziny.  : kółko z kropką.
   

    

    

3. Pierwszy okres pracy innej niż prowadzenie – po pierwszym okresie prowadzenia, kierowca pracuje przy innych zadaniach przez 1 godzinę i 30 minut.  : młotki.

    

    

4. Przerwa – po pracy, kierowca robi przerwę trwającą 2 godziny i 30 minut.  : łóżko.

    

    

5. Drugi okres prowadzenia – po przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 4 godziny i 30 minut.  : kółko z kropką.

    

    

6. Drugi okres pracy innej niż prowadzenie – po prowadzeniu, kierowca znowu pracuje przy innych zadaniach przez 1 godzinę i 30 minut.   łóżko.

    

    

7. Rozpoczęcie przerwy dobowej – po zakończeniu wszystkich okresów pracy i prowadzenia, kierowca musi zrobić długą przerwę trwającą 11 godzin, co oznacza koniec jego dnia pracy.  : łóżko. 

Czy kierowca może podzielić swój odpoczynek dobowy? 

Źródło: C plus E, Czas pracy kierowców 

Na obrazku powyżej widać, że kierowca może podzielić swoją przerwę dobową na dwie części podczas jednego dnia pracy. Tak wyglądał wyglądał jego dzień pracy.

1. [sybole dodać] Rozpoczęcie cyklu dziennego – moment, kiedy kierowca zaczyna swój dzień pracy.
2. Pierwszy okres prowadzenia – kierowca prowadzi pojazd przez 4 godziny.
3. Pierwszy okres pracy innej niż prowadzenie – po pierwszym okresie prowadzenia, kierowca pracuje przy innych zadaniach przez 2 godziny.
4. Pierwsza przerwa dobowa – po pracy, kierowca robi pierwszą część swojej przerwy dobowej, która trwa 3 godziny.
   
5. Drugi okres prowadzenia – po przerwie, kierowca prowadzi pojazd przez 4 godziny.

    

    

6. Drugi okres pracy innej niż prowadzenie – po prowadzeniu, kierowca znowu pracuje przy innych zadaniach przez 2 godziny.

    

    

7. Druga przerwa dobowa – po zakończeniu wszystkich okresów pracy i prowadzenia, kierowca robi drugą część swojej przerwy dobowej, która trwa 9 godzin.

W skrócie:

• Maksymalny czas pracy w ciągu doby: 15 godzin.
• Minimalny czas przerwy dobowej: łącznie 12 godzin, podzielonych na dwie części (3 godziny i 9 godzin).

Czy kierowca może odpocząć krócej niż 11 godzin? 

Kierowcy ciężarówek zwykle odpoczywają 11 godzin dziennie. Ale czasem mogą odpocząć krócej:

1. Mogą odpocząć tylko 9 godzin zamiast 11.
2. Mogą to zrobić 3 razy w tygodniu pracy.
3. Wtedy tydzień pracy zaczyna się dopiero po długim odpoczynku.

Ważne jest, żeby pamiętać:

• To nie jest zwykły tydzień od poniedziałku do niedzieli.
• Liczy się od ostatniego długiego odpoczynku.
• Czasem jednak ważniejszy jest zwykły tydzień.

6. Jak obliczyć tygodniowy czas pracy kierowcy?

Wyobraź sobie, że jesteś kierowcą ciężarówki, który jeździ długie trasy i pracuje przez wiele dni. Po każdych sześciu dniach pracy, czyli mniej więcej tygodniu, musisz odpocząć. 

Kiedy przychodzi czas na odpoczynek, są dwa rodzaje przerw, które możesz wziąć:

• Regularny odpoczynek – To jak długi weekend. Musisz odpoczywać co najmniej 45 godzin, czyli prawie dwa dni. Możesz wtedy odpocząć, zregenerować się i naładować baterie.
  

• Skrócony odpoczynek – To krótsza przerwa, która trwa co najmniej 24 godziny, ale nie więcej niż 45 godzin. To jak jeden dzień wolnego od pracy.

Nie musisz robić tej przerwy tylko w weekend. Możesz zdecydować, że odpoczniesz w środku tygodnia, jeśli tak będzie lepiej. Ważne, by między jednym a drugim odpoczynkiem nie było więcej niż sześć dni.

W ciągu dwóch tygodni, czyli około 14 dni, musisz wziąć przynajmniej dwa regularne odpoczynki, które trwają co najmniej 45 godzin każdy, albo jeden długi odpoczynek i jeden krótszy.

Przykład:

Załóżmy, że mamy kierowcę ciężarówki, Pana Jana, który rozpoczyna swój tygodniowy harmonogram pracy w poniedziałek. Pracuje codziennie od poniedziałku do soboty, spędzając za kierownicą około 8 godzin dziennie. W sumie daje to 48 godzin pracy w ciągu pierwszych sześciu dni. Po tych sześciu dniach, zgodnie z przepisami, Pan Jan musi wziąć odpoczynek tygodniowy.

W pierwszym tygodniu wybiera on odpoczynek regularny, który trwa 45 godzin. Rozpoczyna go w niedzielę wieczorem o godzinie 21:00, a kończy we wtorek rano o 18:00. Dzięki temu odpoczynkowi, Jan jest wypoczęty i gotowy do pracy na kolejne sześć dni.

W drugim tygodniu Pan Jan decyduje się na skrócony odpoczynek. Zaczyna swój odpoczynek w niedzielę wieczorem o godzinie 21:00, a kończy w poniedziałek wieczorem o 21:00, odpoczywając łącznie 24 godziny. Mimo że odpoczynek jest krótszy, pozwala mu to zachować zgodność z przepisami. Jednakże, w trzecim tygodniu musi wziąć pełny odpoczynek tygodniowy trwający co najmniej 45 godzin, aby zbilansować wcześniejszy krótszy odpoczynek.

W obu przypadkach, odpoczynek tygodniowy nie musi przypadać w weekendy. Pan Jan może wybrać dowolne dni w tygodniu, byleby odpoczął odpowiednią liczbę godzin i nie przekroczył maksymalnego cyklu pracy składającego się z sześciu dni pracy.

Podsumowanie: 

• Kierowca ciężarówki nie może jeździć dłużej niż 90 godzin w ciągu dwóch tygodni. Na przykład, jeśli w pierwszym tygodniu jeździł 56 godzin (4 dni po 9 godzin i 2 dni po 10 godzin), to w drugim tygodniu może jeździć tylko 34 godziny.
  
• Co dwa tygodnie kierowca musi mieć dwa pełne tygodniowe przerwy na odpoczynek. Jedna taka przerwa trwa cały dzień (24 godziny). Przerwy te muszą zacząć się najpóźniej po sześciu dniach od ostatniego odpoczynku.
  
• Jeśli kierowca jeździ za granicą, może zrobić dwa krótsze odpoczynki, ale potem, w ciągu czterech tygodni, musi zrobić cztery pełne odpoczynki. Jeśli zrobi krótszy odpoczynek, to później musi nadrobić ten czas, odpoczywając dłużej, zanim miną trzy tygodnie.
  
• Odpoczynek, który trwa dłużej niż 45 godzin, nie może być w ciężarówce. Kierowca musi wtedy odpoczywać w miejscu, gdzie są łóżka i łazienki, a za to miejsce płaci jego szef.